Kısa Çalışma Uygulaması ve Kısa Çalışma Ödeneği

Mart 2020

Kısa Çalışma; genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle iş yerinde uygulanan çalışma süresinin, iş yerinin tamamında veya bir bölümünde geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın en az 4 hafta süreyle faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulmasıdır. 

İş yerinde çalışmanın azaltılması ya da tamamen durdurulması halinde işçilerin ücretlerinin de bu oranda azalması ya da tamamen ücretsiz izin uygulamasına geçilmesi gibi durumlar söz konusu olmaktadır. Kısa Çalışma; koşulları sağlayan işçilere çalışamadıkları ve ücret alamadıkları bu dönem için gelir desteği ve genel sağlık sigortası primlerinin ödenmesini sağlayan bir uygulamadır. 

Öncelikle belirtmek gerekir ki; kısa çalışma ödeneğine başvuracak olan taraf işverendir. İşverenin kısa çalışma ödeneğinden yararlanmak istediğine dair İŞKUR’a başvuruda bulunması gerekmektedir. 

Bu başvuru İŞKUR'dan da temin edilebilen “Kısa Çalışma Talep Formu”nda yazılı bilgilerin doldurulması ve kısa çalışma yaptırılacak işçilerin listesinin sunulması yöntemi ile gerçekleştirilmektedir. Başvuru; iş müfettişleri tarafından incelenerek iş yerinin ödenekten yararlanıp yararlanmayacağına karar verilmektedir. 

Kısa çalışma yaptırılacak işçilerin listesi içinde bulunanlardan; kısa çalışma uygulamasının başladığı tarihten önceki son 120 gün hizmet sözleşmesi kesintisiz şekilde devam eden ve son üç yıl içinde en az 600 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olan işçiler kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilecektir. 

*Geçici Düzenleme: Koronavirüs (Covid-19) sebebi ile yapılacak kısa çalışma ödeneği başvurularında; son 120 gün hizmet sözleşmesi olması şartı 60 güne, son üç yıl içinde en az 600 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olma şartı 450 güne düşürülmüş olup bu düzenleme 30.06.2020 tarihine kadar geçerlidir. 

Ödemeler işçi tarafından hak kazanılan işsizlik ödeneğinden mahsup edilerek yapılır. (Cumhurbaşkanı kararı ile değiştirilmesi mümkündür.)

Aylık asgari ücretin brüt tutarının %150’sini geçmemek üzere; işçinin son 12 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %60’ı işçiye ödenmektedir. 

Örnek: Son 12 ay asgari ücretle çalışan bir işçiye damga vergisi kesildikten sonra ödenecek kısa çalışma ödeneği miktarı 1.752,40 TL’dir. (2020 yılı için brüt asgari ücret 2.943,00 TL olup hesaplama buna göre yapılmıştır.) 

Kısa çalışma ödeneği, işsizlik ödeneğinde olduğu gibi; işçinin kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde PTT Bank aracılığı ile ödenmektedir. 

3 ayı aşmamak üzere (Cumhurbaşkanı kararı ile 6 aya kadar uzatılabilir.) işverenin bildirdiği kısa çalışma süresince ödenmektedir. 

Kısa çalışma döneminde iş yerinde çalışma tamamen durmuşsa; işveren tarafından ücret ve sigorta primi ödenmez. İşçilerin yalnızca genel sağlık sigortası primleri işsizlik sigortası fonundan Sosyal Güvenlik Kurumuna aktarılır. 

Kısa çalışma döneminde iş yerinde yalnızca çalışma süreleri azaltılmışsa; işveren tarafından işçilerin çalıştıkları sürelere oranla ücret ve sigorta primi ödenir. 

Kısa çalışmaya tabi tutulan işçiler için aylık prim ve hizmet belgesi ile eksik gün gerekçesi olarak “18-Kısa Çalışma Ödeneği” bildirilir. 

Yargıtay, kısa çalışma süresinin işçinin kıdemine eklenmesi gerektiğine ilişkin görüş bildirmiştir. (T.C. Yargıtay 9. HD. 2010/50993 E. 2011/27305 K. 14.07.2011 T.) Buna göre kıdem, ihbar ve yıllık izin hesaplamalarında kısa çalışma döneminde geçen süreler de göz önünde bulundurulur. 

İş yerinde kısa çalışma uygulanan dönemde 4857 sayılı İş Kanununun "İşçinin Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Halleri" başlıklı 25/II maddesi haricinde bir sebeple işten çıkarma yapılamaz. Madde 25/II dışında bir çıkış yapılması halinde ödenekten yararlanılamaz.