Koronavirüs Salgını Nedeniyle Evden Çalışanların Hakları

Nisan 2020

Koronavirüs salgını nedeniyle pek çok sektörde evden çalışma düzenine geçildi. Evden çalışanların bu süreçteki hakları ile bu yeni düzenin 4857 sayılı İş Kanunu’nda yer alan “uzaktan çalışma ilişkisi” olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceğine ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir. 

4857 sayılı İş Kanunu’nda belirtilen uzaktan çalışma; zorunluluktan doğan bir yöntem değil, tarafların serbest iradeleri ve karşılıklı onayı ile koşulları yazılı olarak belirlenen bir iş ilişkisi türüdür. Salgının sona ermesi ile iş yerinde çalışmaya devam edecek olan işçilerin evden yapmakta olduğu çalışmalar uzaktan çalışma ilişkisi olarak değerlendirilemez. Kaldı ki; bu süreçte evden çalışanların zaman zaman iş yerine çağrılması da söz konusudur. 

Kanunda da açıkça belirtildiği üzere uzaktan çalışma sözleşmesinin yazılı olarak yapılması, işveren tarafından sağlanan ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülüklerin, işverenin işçiyle iletişim kurması gibi genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümlerin işbu sözleşmede yer alması zorunludur. Dolayısıyla her evden çalışmanın uzaktan çalışma ilişkisi olarak değerlendirilmesi mümkün değildir. 

Evden çalışanların ücretlerinden kesinti yapılamaz. İşverenin evden çalışma sürecinde tam ücret ödeme yükümlülüğü devam etmektedir. Bununla birlikte işçi ve işveren arasında yeni bir uzaktan çalışma sözleşmesi yapılarak yeni koşullar belirlenmediği sürece; normal zamanda ücretin bir parçası olarak, işin nerede yapılacağından bağımsız şekilde ödenmekte olan yol ve yemek ücretlerinin de ödenmeye devam edilmesi gerekmektedir. İkramiye, yakacak yardımı gibi fiili çalışmaya bağlı olmayan yan haklar da ödenmelidir. 

İşçi ve işveren arasında uzaktan çalışma sözleşmesi yapılarak yeni çalışma süreleri belirlenmediği sürece işçi; normal çalışma düzenindeki gün ve saatlerde evden çalışmasını sürdürmek zorundadır. İşverenin bu saatleri aşan bir mesai talebi olması halinde; işçinin fazla çalışma yapmayı önceden sözleşmesinde ya da bu süreçte yazılı şekilde kabul etmesi üzerine fazla çalışma yapılabilir. Ancak fazla çalışma ücretinin işveren tarafından ayrıca ödenmesi gerekmektedir. 

Evden çalışma talebi hem işçi hem de işveren tarafından gerçekleştirilebilir. Ancak taraflar bu talebi kabule zorlanamaz. İşveren işçiyi evden çalışmaya zorlayamayacağı gibi işçinin de işvereni evden çalışma düzenine geçmek için zorlaması mümkün değildir. Evden çalışma talebi kabul edilmeyen işçinin; iş sağlığı ve güvenliği önlemleri alınmış olmasına rağmen iş yerine gitmekten kaçınması sözleşmeye aykırılık teşkil edecektir.